Kontrola podatkowa jest niczym innym, jak skontrolowaniem przez organy państwowe podatnika, czy posiada niezadeklarowany dochód lub nielegalnie odliczone od przychodu koszta.

Cel kontroli podatkowej

Jak wspomniano wyżej, celem kontroli jest sprawdzenie, czy podatnik wywiązuje się z obowiązków wynikających z obowiązującego prawa podatkowego. Z uwagi, że pobór podatku wykonywany jest na „słowo”, kontrola weryfikuje wprowadzone w oświadczeniu dane ze stanem faktycznym.

Kto może dokonać kontroli podatkowej?

Takiej okresowej kontroli może dokonać organ podatkowy pierwszej instancji, czyli np. naczelnik urzędu skarbowego, celnego, burmistrz lub prezydent miasta, wójt, starosta czy marszałek województwa. Jednak tak naprawdę kontroli dokonuje upoważniony przez ww. pracownik.

Jak wygląda wszczęcie kontroli podatkowej?

Kontrolowany podatnik otrzymuje od kontrolera upoważnienie do przeprowadzenia kontroli, a także zostaje mu okazana legitymacja służbowa. Możliwe jest, aby, w przypadku braku obecności kontrolowanego, wskazał on osobę, która będzie go reprezentować. Kontrola wykonywana jest w obecności kontrolowanego, bądź osoby przez niego upoważnionej. Kontrolowany ma prawo rezygnacji z uczestnictwa w kontroli. W przypadku, kiedy przy czynnościach nie będzie obecny ani kontrolowany, ani osoba upoważniona, przywoływany jest świadek związany z kontrolowanym (np. pracownik) lub funkcjonariusz publiczny. Czynność dokonywana jest również w miejscu pracy kontrolowanego, bądź w miejscu, gdzie przechowuje on stosowne dokumenty podlegające kontroli. Powinien on również udostępnić wszystkie księgi podatkowe.

Jakie uprawnienia ma kontrolujący?

Kontrolujący ma prawo wejśc na posesję kontrolowanego, do jego budynków lub lokali, w tym do lokalu mieszkalnego, jeśli wymaga tego weryfikacja danych podatkowych. Ma on także prawo zażądać okazania majątku, który jest przedmiotem kontroli, udostępnienia wszelkiej dokumentacji, ksiąg podatkowych, akt, odpisów, kopii, jak również danych w formie elektronicznej. W toku czynności kontroler ma prawo zabezpieczyć zebrane dowody, żądać wykonania spisu z natury, legitymować osoby, a także przesłuchiwać świadków, samego kontrolowanego oraz każdą inną osobę, która może pomóc w kontroli.

Jakie prawa i obowiązki ma kontrolowany?

Kontrolowany powinien nieodpłatnie umożliwić filmowanie, fotografowanie bądź nagrywanie dźwiękowe dowodów. Sam kontrolowany powinien być także powiadomiony o przeprowadzeniu kontroli, tj. o dacie i miejscu, co najmniej na 3 dni przed wykonywaną czynnością. W przypadku nie zgodzenia się z treścią protokołu kontroli, kontrolowany ma prawo, w terminie 14 dni, złożyć swoje zastrzeżenia i uwagi, a kontrolowany zobowiązany jest je rozpatrzyć, również w terminie 14 dni, a także udzielić kontrolowanemu odpowiedzi. Kontrolowany może również żądać od kontrolera informacji na temat przepisów prawnych, według których przeprowadzana jest kontrola. W przypadku, kiedy kontrola przedłuża się, tj. trwa dłużej niż termin podany w upoważnieniu, kontrolowany ma prawo wystosować ponaglenie do organu podatkowego wyższego stopnia.

Co się dzieje w przypadku znalezienia przez kontrolera nieprawidłowości?

W przypadku podejrzenia, że kontrolowany nie wykazał wszystkich obrotów czy przychodów, kontroler może zażądać od kontrolowanego złożenia oświadczenia majątkowego na dany dzień. Oświadczenie to jest składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, o czym kontrolowany powinien być uprzedzony.

W przypadku wykazania nieprawidłowości oraz nie złożenia przez kontrolowanego deklaracji lub odpowiedniej korekty deklaracji, wszczynane jest postępowanie podatkowe, nie później jednak niż 6 miesięcy od zakończenia kontroli. Istnieje możliwość, że postępowanie zostanie wszczęte po ponad 6 miesiącach w przypadku, kiedy kontrolowany wcześniej podatnik dokona korekty deklaracji, i nie uwzględni w niej wykazanych wcześniej podczas kontroli nieprawidłowości. Drugą możliwością jest otrzymanie od organów podatkowych stosownej informacji, gdzie wszczęcie postępowania podatkowego jest w pełni uzasadnione. Postępowanie podatkowe zakończone jest wydaniem decyzji w przypadku braku korekty ze strony podatnika. Decyzję podatnik może zaskarżyć oraz złożyć skargę do odpowiedniego sądu.