VAT UE, zwany także NIP-em europejskim, jest numerem jaki musi uzyskać przedsiębiorca działający na terenie UE, dla potrzeb handlu wewnątrzwspólnotowego, zarówno towarami jak i usługami. Dla przedsiębiorców prowadzących działalności na obszarze Polski, funkcję taką spełnia numer NIP.

Numer VAT UE posiadać muszą:

I. Podatnicy czynni, czyli prowadzący działalność gospodarczą, którzy zamierzają dokonać transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia (WNT) lub wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT).
II. Przedsiębiorcy, którzy nie dokonali rejestracji jako czynny podatnik VAT, ze względu na nieprzekroczenie limitu podmiotowego VAT, ale u których wartość WNT przekroczyła kwotę 50.000 złotych. Jeśli zaś podatnik dokonał rejestracji, ale wartość jego WNT nie przekroczyła tej sumy, może on, ale nie musi dokonać rejestracji jako podatnik VAT UE. Do tej grupy zaliczają się:

• rolniczy ryczałtowi,
• podatnicy, którzy wykonują czynności inne niż opodatkowane podatkiem , a którzy nie mają prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług,
• podatnicy zwolnieni od podatku na mocy przepisów ustawy o VAT (art. 113 ust. 1 i 9 – zwolnienie podmiotowe),
• osoby prawne niebędące podatnikami.

III. Podatnicy, którzy:

• nabywają usługi, dla których miejsce ich świadczenia, czyli kraj opodatkowania, zostało określone w kraju w jakim nabywca ma siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności lub miejsce zamieszkania,
• świadczą usługi dla podatników VAT UE, lub osób prawnych, które nie są podatnikami, ale są zidentyfikowane dla potrzeb podatku VAT UE,
• świadczą usługi, których miejsce świadczenia, czyli kraj opodatkowania, zostało określone w kraju w jakim nabywca ma siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności lub miejsce zamieszkania,
• są to usługi inne niż zwolnione z podatku od wartości dodanej, albo opodatkowane stawką 0%, w których obowiązek zapłaty podatku od wartości dodanej ciąży na usługobiorcy.

Przedsiębiorcy, którzy dokonali rejestracji dla celów VAT UE, mają obowiązek złożyć deklarację za okres, w którym nastąpiło wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, lub świadczenie usług dla kontrahentów z obszaru Unii Europejskiej. Transakcje, których obowiązek składania deklaracji nie obejmuje to między innymi import usług. Pomimo nabycia usług w kraju unijnym podatnik nie ma obowiązku wykazywania ich wartości w deklaracji VAT UE. Podobnie sytuacja wygląda jeśli przedsiębiorca świadczy usługi na rzecz podmiotów na terenie Unii, ale nie prowadzących działalności gospodarczej.

Abu uzyskać numer VAT UE, należy złożyć u naczelnika właściwego urzędu skarbowego formularz VAT-R oraz VAT-R.UE. Formularze można pobrać ze strony internetowej Ministerstwa Finansów. Numer przyznawany jest na podstawie posiadanego przez podatnika numeru NIP, a różnica polega na tym, że przed cyframi dodaje się skrót PL. Odtąd przedsiębiorca zobowiązany jest do posługiwania się numerem NIP UE poprzedzonym kodem PL, i zamieszczania tego numeru na wszystkich wystawianych dokumentach, w tym w szczególności na fakturach VAT. Brak pełnego numeru na fakturze dokumentującej wewnątrzwspólnotową transakcję, może skutkować zakwestionowaniem przez organ podatkowy prawa do zerowej stawki podatku VAT.